Venster 40:
1999: Oudheidkamer Zijpe wordt Zijper Museum

Omstreeks 1870 werd P.E.C. Melchior (Spaarndam 1848) hoofd van de lagere school van het Zijper dorp Oudesluis. Hij trouwde in 1878 met een meisje van Texel en ze kregen twee kinderen: Maria Wilhelmina en Simon Willem (Oudesluis Oudejaarsdag 1881). Die zoon werd boekdrukker en uitgever te Amersfoort, maar bleef kinderloos. Het echtpaar bewoonde Huize Weldam in Hoevelaken.

Legaatgever S.W. Melchior.

Op 18 oktober 1944 schreef Simon Melchior aan het gemeentebestuur van Zijpe dat hij ernstig rekening hield met de mogelijkheid dat hij, gezien de oorlogsomstandigheden, zou sterven. Hij schreef ook: ik wil 'het saldo mijner nalatenschap' vermaken aan de gemeente Zijpe tot stichting of uitbreiding van een oudheidkamer of oudheidkundig museum. Maar hij leefde nog 24 jaar, tot 8 naart 1968. Twee jaar later, na het overlijden van zijn vrouw (30 november 1970), kwam het legaat, onder voorwaarden, beschikbaar.

Aanvaarding legaat
Op 23 december van dat jaar aanvaardde de gemeente Zijpe die voorwaarden

'Ik legateer, vrij van rechten en kosten, aan de gemeente Zijpe in Noord-Holland, een som van veertigduizend gulden, onder de voorwaarde dat dit bedrag binnen een jaar na mijn overlijden moet worden besteed tot stichting of instandhouding van een oudheidkamer of oudheidkundig museum'.

Een gemeentelijke commissie ex art.82 van de Gemeentewet diende e.e.a. te realiseren.

Oudheidkamer Zijpe
Drie jaar later werd de Oudheidkamer Zijpe geopend, op 13 juni 1973, in een pandje met geschiedenis naast het Gemeentehuis aan de Groote Sloot in Schagerbrug.

Rechts het eerste onderkomen (1973-1984).

Na de hectische periode van verbouwing en inrichting trad een rustige fase in. De bescheiden collectie had zijn plaats gekregen in de 42 vierkante meter, in gekregen zelfgemaakte vitrines en langs de wanden. Voorts waren er een tafeltje en vier stoeltjes om de fotoboeken op het gemak te kunnen bekijken.

Interieur Oudheidkamer Zijpe in 1982.

Op woensdagmiddag van 14-16 uur konden bezoekers zich melden bij de gemeentebode in het gemeentehuis. Die belde Wim Sijmons bij gemeentewerken aan de Schagerweg, die zich naar de Oudheidkamer spoedde om de bezoeker te ontvangen en desgewenst uitleg te geven. In 1984 verhuisde het gemeentehuis naar het voormalige bejaardencentrum 'Zuiderzon' aan de Schagerweg en de Oudheidkamer verhuisde mee en vond ruimer onderdak in de oostelijke vleugel.

De collectie breidde zich gestaag uit door aankopen, schenkingen en bruiklenen voor onbepaalde tijd. Een depot werd node gemist. In de loop van 1999 kon in eigen beheer, met een subsidie van de gemeente en een deel van het batig saldo van de Stichting Zijpe 400 [zie venster 1997], de zolder worden omgetoverd tot een heel aardig depot. Waar de op dat moment niet geëxposeerde collectie ondergebracht kon worden.

Interieur nieuwe onderkomen.

Zijper Museum
Per 31 oktober 1999 is de naam veranderd van Oudheidkamer Zijpe in Zijper Museum. De eerste benaming wel sympathiek en bescheiden, maar ook wat oubollig en kneuterig. Het bezoekersaantal steeg sterk, de presentatie werd professioneler en steeds vaker klonk het: 'dit is geen oudheid(s)kamer, dit is meer'. En toen kwam op 25 september 1998 de erkenning als officieel geregistreerd (in het Museumregister) museum. Dat betekende dat na onderzoek gebleken was dat de bedrijfsvoering, de basisvoorzieningen voor het publiek en de zorg voor de collectie van een behoorlijk niveau waren. Inmiddels was de openstelling voor het publiek verruimd, de groep vrijwilligers uitgebreid en de collectie sterk uitgebreid met de ruim 80.000 negatieven van de twee regionaal bekende Schager pers- [Schager Courant] en portretfotografen de Gebroeders W. en L. Niestadt, met wortels in de Zijpe.

Sinds 1998 is de officiële erkenning al weer twee keer verlengd, de collectie is grondig geïnventariseerd en beschreven en heeft een plek gevonden in het inmiddels verdubbelde depot (of wordt geëxposeerd).
Jaarlijks bezoeken 2000 à 3000 bezoekers het museum en op de inmiddels sterk uitgebouwde website (www.zijpermuseum.nl komen maandelijks minstens 6.000 bezoekers! Ieder jaar is er een thematentoonstelling.

Bronnen:

• L.F. van Loo, 25 Jaar Zijper Oudheidkamer, in: ZHB 16e jrg.nr.2 (mei 1998), p.3-8;
• L.F. van Loo, Een dossier duikt op: langere voorgeschiedenis Oudheidkamer/Zijper Museum, in: ZHB 18e jrg.nr.1 (maart 2000), p. 20-22.
• Nieuwsbrieven Zijper Museum januari 1999, december 1999 en december 2000.

Tekst: Frank van Loo