[logo Zijper Museum]

Manuscriptkaart van Pater Marten van 1563/1564

Manuscriptkaart van Pater Marten
click op de afbeelding om in te zoomen

Omschrijving  : Manuscriptkaart van Pater Marten
Titel         : --

Landmeter     : Louris Pietersz. (??-1587) (zie tekst in boek Zee van Land; en p. 31 Perfect Gemeten)
Tekenaar      : 
Graveur       : Pater Marten
Drukker       : --
Uitgever      : -- 
Atlas         : --
 
Afmeting      : 120 x 87 cm
Schaal        : ca. 1:10.000
Schaalstok    : linksonder 
Orientatie    : noorden rechts
Datering      : 1563/1564
Druktechniek  : manuscriptkaart; perkamentkaart
Kleur         : weinig gekleurd
Achterkant    :
Decoratie     : - scheepjes in Noordzee en bij Oudesluis

Vindplaats    : - Den Haag, Nationaal Archief (Hingman, 2472)

Literatuur    : - 1986: J. Nederkoorn, Cartografie van de Zijpe, Zijper Historie Bladen, p. 1-17.
                - 1981: M. (Marijke) Donkersloot-De Vrij, Topografische kaarten van Nederland
                        vóór 1750, p. 67, Wolters-Noordhof Groningen (beschrijving nr. 95)
                - 1961: J. Westenberg, 'Oude kaarten en de geschiedenis van de kop van Noord-Holland';
                        N.V. Noord-Hollandse Uitgevers Maatschappij Amsterdam; p. 50/51 en kaartfoto 4

Opmerkingen   : - Bevat alleen polderletters; geen kavelletters
                - Kaart van de tweede bedijking van de Zijpe 


Beschrijvingen: 
===============
1986: J. Nederkoorn, p. 7
-------------------------
Het octrool, waarbij door keizer Karel V werd toegestaan om de Zijpe in verkleinde omvang
te bedijken, dateert van "den lesten Marcy 1551", naar de Hofstijl, dus 1552. Het werk was
vier jaren later bij lange na niet voltoold en bovendien is het bekend dat het bestuur der
opgerichte organisatie in 1556/1557 bijgestaan werd door een Mr. Maerten de landmetere te
Alkmaar" (4). Een "heer Martin" wordt genoemd in een testament te Alkmaar gepasseerd op
5 oktober 1540, terwijl het ordonnantie-boek van de Zijpe de volgende notitie over hem
heeft :
  14 januari 1564 stilo curlae. "De charte van Peter Maerten van den landen van der zijpen
  metten onrneleggende steden ende dorpen. De Penninckmeester zal den Ingelanden hiervan
  onderrechtinge doen up wat voet men dese chaerte best maecken zal".
  14 augustus 1564. "De charte van Pater Maerten. Zij deze charte mede vereijscht en zal
  den pater eene danckbaerheijt gedaen werden voir sijnen arbeijt"
---- en tenslotte compareerde onder de ingelanden te Alkmaar in 1568 onder andere
Pater Maerten. Mogelijk was hij de pater Maerten Jacobsz. Formerius van het Jonge Begijnhof
te Alkmaar, die daar in 1566 de strijdende partijen in de Beeldenstorm tot elkaar trachtte
te brengen.

1981: M. (Marijke) Donkersloot-De Vrij, p. 67
---------------------------------------------
95 blw. 5 [DE ZIJPE] d
door [Pater Marten, ca. 1563/1564]
ms., gekleurd, op perkament, 87 X 120 cm. 
schaal ca. 1 : 10.000, het noorden rechts
  De kaart is vervaardigd in verband met de tweede bedijking van de Zijpe, volgens
  gegevens uit de literatuur.
  lit. H.Schoorl (1973) p.532 en (1979) p.357; J.Westenberg (1961) p.18, 24, 43, 44, 45, met 
  een afbeelding van de kaart (kaartfoto nr. 4) en (1974) p. 80.
A.R.A. Hingman 2472

1961: J. Westenberg, p. 50/51
-----------------------------
Een andere handschrift-kaart, op formaat 87 x 120 op perkament, het noorden rechts
(Hingman, 2472; kaartfoto 4) geeft ook een overzicht van de Zijpe, waarin de poldervakken
weer met dezelfde kapitale letters zijn aangegeven. Het prijsgegeven stukje in het
noordwesten, de zuidelijke ligging van de Noordschinkel (96) en de rechte stukken in het
noordelijke verloop van de bedijking doen gezamenlijk deze kaart herkennen als een
afbeelding van de tweede bedijking van de Zijpe. Dit waardevolle document biedt grote
steun aan de reconstructie van deze polder, maar geeft tevens het bijbehorende stadium
van het Hondsbosch. Vermoedelijk was het deze kaart, waarop een zekere passage in de
notulen van de Zijpe van 10 augustus 1564 betrekking had; het bestuur van de Zijpe
besloot toen nl. aan een zekere pater Marten een tegemoetkoming te verlenen voor een
door hem van de Zijpe gemaakte kaart (Belonje, handschr.).


Internet:
=========

Bron getoonde kaart:
====================
Den Haag, Nationaal Archief

Enkele details uit de kaart

 
De schaalstok
De schaalstok

Petten en de Hondsbossche
Petten en de Hondsbossche

 
Scheepjes bij Oudesluis
Scheepjes bij Oudesluis

 
Schagen in de 16e eeuw
Schagen in de 16e eeuw

 

Zijper Museum, Schagerweg 97D, 1751 CB Schagerbrug
WWW: http://www.zijpermuseum.nl/
Laatste wijziging: 6 juni 2008
Informatie: vannes@zijpermuseum.nl