In het Zijper Museum staat de geschiedenis van ’de Zijpe’ centraal. Deze polder* ligt in tussen de West-Friese Omringdijk ter hoogte van Schagen en de kuststrook vanaf Petten tot voorbij Callantsoog. De Zijpe is samen met de Hazepolder bedijkt in 1597. Het initiatief voor de inpoldering, waarbij voor het eerst in Nederland zo’n groot gebied (ca. 6700 ha) werd bedijkt, is genomen door de veelzijdige ‘da Vinci van het Noorden’ Jan van Scorel.
In het museum zijn tal van oude teksten en historische kaarten aanwezig die de fascinerende ontstaansgeschiedenis en de verdere ontwikkeling van de Zijpe beschrijven. Onder de genoemde kaarten bevindt zich de prachtige reproductie van Jan van Scorels artist impression van zijn bedijkingsplan. Ook een zeer gedetailleerde kaart van Hollands Noorderkwartier, gemaakt door Johannes Dou.
De totale collectie die het museum sinds zijn oprichting in 1970 heeft verworven omvat duizenden objecten. Hiertoe behoren naast de genoemde teksten en kaarten topstukken als een documentenkistje en enkele kopergravures. Ook een kaaspers, een groot aantal schilderijen en enkele archeologische vondsten.
De laatste jaren geniet het Zijper Museum landelijke bekendheid door het bezit van de Niestadt-Fotocollectie. De meer dan 80.000 gedigitaliseerde foto’s van de pers- en portretfotografen Willem en Luberti Niestadt vormen een uniek beeldverhaal over de jaren 1940 – 1980. De foto’s zijn – voor een deel ook via internet – te vinden in de Niestadt-Beeldbank.
Veel ansichtkaarten en prenten van dorpen uit de Zijpe zijn eveneens ondergebracht in een beeldbank. Door de bij het Zijper Museum al jaren geleden ingezette digitalisering is een groot aantal tekstbronnen via de pc’s in het museum en via internet toegankelijk en doorzoekbaar.
Hiertoe behoren regionale kranten, het tijdschrift van Historische Vereniging “De Zijpe” en het door het museum uitgegeven “Canon van de Zijpe”.
* Hierbij gaat het feitelijk om de Zijpe en Hazepolder. De bij Petten gelegen Hazepolder is een aparte bedijking, maar in het spraakgebruik – ook hier – wordt deze vaak tot ‘de Zijpe’ gerekend.
