Het groentje liep een blauwtje bij het blondje…
“Fris windje, eventjes een luchtje scheppen”. Drie verkleinwoorden in een alledaagse zin. Wij Nederlanders zijn er gek op: we verlengen een woord met ‘je’ (soms na een extra t, p, k) om dat wat het voorstelt kleiner te maken. Of iets kleins of juist iets groots is maakt niet uit, het kan even goed verkleind worden; we kennen zowel een pluisje als een zonnetje. Niet alleen worden zelfstandige werkwoorden verkleind, stiekempjes kwam ook al eventjes een bijwoord als verkleinwoord langs.
Is het veelvuldig gebruik van verkleinwoorden typisch Nederlands, hoe zit dat in andere talen; kennen die ook verkleinwoorden? Dat zijn typisch vragen voor een taalkundige.
Liefde en moraal in onze taal – het Nederlandse verkleinwoord
Frans Wijgers is zo’n taalkundige. In zijn pas verschenen boek “Liefde en Moraal in onze taal” gaat hij uitgebreid in op de vele aspecten van “het Nederlandse verkleinwoord” (zoals de subtitel van het boek luidt). Het boek bevat veel interessante weetjes en heeft daarnaast een handig, alfabetisch overzicht van verkleinwoorden die voorkomen in uitdrukkingen. Ook het eerder genoemde ‘blauwtje lopen’ komt aan de orde.
Als illustratie voor op het omslag van zijn boek koos Wijgers voor een bedoeninkje, een woord dat bij hem beelden opriep van zijn geboorteplaats in het Brabantse land. Zijn zoektocht naar een geschikte foto bracht hem bij de Niestadt Beeldbank, waar foto 791 de juiste sfeer uitademde. Het Zijper Museum heeft met genoegen toestemming gegeven voor het gebruik van deze foto.
Overhandiging boek
Op zondag 19 september kwamen Frans Wijgers en zijn partner een exemplaar van het boek persoonlijk afleveren in het museum. De voorzitter was aanwezig om het in ontvangst te nemen en om samen met de gasten een rondje door het museum te maken. Het (gesigneerde) boek vormt een mooie aanwinst en een waardige ‘huisvesting’ voor het bedoeninkje van Niestadt. Aan de koffietafel werd tot sluitingstijd, met meerdere museumcollega’s erbij, zeer genoeglijk nagepraat.
Het is zo “zoetjes” aan “welletjes”, genoeg over het verkleinwoord (dat zelf geen verkleinwoord is).
Auteur Frans Wijgers schrijft in zijn Woord vooraf over Bedoeninkje:
De verkleinvorm versterkt de notie van ‘armzalige, schamele’ behuizing. Toch kan iemand het ook liefdevol hebben over haar of zijn ‘eigen kleine (knusse vertrouwde) bedoeninkje’.
De in de banner van dit bericht opgenomen foto is een ingekleurde versie, het origineel is een zwart-wit foto. Gegevens over de foto zijn te vinden bij Niestadt-foto 791.
Hoe verhoudt het verkleinwoord zich tot de begrippen liefde en moraal? Dat het gebruiken van de verkleinvorm vaak liefkozend bedoeld is, ligt voor de hand. In dit boek wordt uitgebreid toegelicht dat we het Nederlandse verkleinwoord echter minstens zo vaak gebruiken om heel andere emoties en bedoelingen uit te drukken.
Voor meer informatie
Klik op: Liefde en Moraal
