De Niestadt-fotografenfamilie
Het begint met een verrekijkertje
Rond 1860 komt de fotografie in Nederland langzaam op gang. Vooral in de steden, maar ook hier en daar op het platteland, starten de eerste beroepsfotografen hun loopbaan. Ze trekken rond, als een soort kermisattractie of ze werken vanuit een atelier. Met een bos- of stadsgezicht als vaste decoratieve achtergrond. In Sint Maartensbrug is het Gerhard Niestadt, zestien jaar jong, die gefascineerd raakt door de mogelijkheden van de nieuwe techniek.
Als hij op de kermis in Schagerbrug een verrekijkertje opdoet beschikt hij over de lensjes waarmee hij een eigen camera wil fabriceren. De goud- en zilverbaden die hij ook nodig heeft verkrijgt hij door het smelten van munten. Het lukt hem om met deze onderdelen een camera te maken. Daarmee zet hij zijn eerste stappen op het gebied van de fotografie. Na vier jaar experimenteren en ervaring opdoen durft hij het aan om van zijn hobby fotografie zijn beroep te maken, al blijft hij vooralsnog ook nog (zoals zijn vader) kleermaker. Als zijn negen jaar jongere broer Wilhelm Diederich hem in 1867 komt helpen in het fotoatelier krijgt dat de naam: Gebroeders Niestadt, Sint Maartensbrug.
Links een foto, gemaakt met de zelfgemaakte camera van Gerhard Niestadt.
VAN SINT MAARTENSBRUG DE REGIO IN
Gerhard trouwt in 1870 met de dienstbode van zijn moeder, Guurtje Kossen (1842). Het jonge paar vestigt zich in Dirkshorn, waar het een eigen fotoatelier begint. Nederland kent in de tijd een economische bloeiperiode en ook de agrariërs in de omgeving van Dirkshorn boeren goed. Er is dus geld voor nieuwe, luxe dingen waar de fotozaak de vruchten van plukt.
Na de verhuizing van Gerhard naar Dirkshorn en diens terugtrekking uit de zaak in Sint Maartensbrug zet broer Wilhelm Diederich de zaak daar alleen voort. Hij trouwt in 1878 met Hendrikje Jacoba van Baaren (1854). In 1882 verhuizen de twee van de Groote Sloot in Sint Maartensbrug naar de Sint Maartensweg aldaar, met medeneming van het fotoatelier en moeder Niestadt (Catharina Elsabein Schlüter).
N.B. Het bekijken van de stamboom van de fotografentak helpt wellicht om de verschillende Niestadts beter te kunnen plaatsen. Aan de top van de fotografentak is de niet-fotograaf Wilhelm Heinrich met zijn echtgenote toegevoegd om tot een gemeenschappelijk diagram te komen. Pas bij de zoons van Wilhelm Heinrich begint de fotografie!
In 1891 trekt – de bloeiperiode is weer voorbij – verhuizen Gerhard en Guurtje naar Schagen. Ze betrekken een pand aan wat nu de Molenstraat heet om daar een fotoatelier – met toch nog maar een kleermakerij erbij te beginnen.
Hij doet de fotozaak in 1898 over aan broer Wilhelm Diederich en vertrekt met zijn gezin naar Delft, waar hij – toch ook weer – een fotozaak begint. Gerhard had zijn technische gaven al geëtaleerd met het maken van een camera en in Delft gaat hij zich meer en meer bezighouden met de techniek. Zo ontwikkelt hij naast een telefoontoestel een voor die tijd unieke driekleurencamera .
De fotozaak in Schagen wordt zo rond 1903 door Wilhelm Diederich verplaatst naar de Gedempte Gracht (toen de Laagzijde geheten), terwijl de zaak in Sint Maartensbrug wordt overgedaan aan dorpsgenoot Jan Veuger. Veuger, geboren in 1862, is behalve fotograaf ook kunstschilder en als zodanig regionaal bekend geworden. Wilhelm vertrekt naar de fotozaak in Schagen en neemt zoon Wilhelm Heinrich (in 1879 in Sint Maartensbrug geboren) op in de zaak. Samen vestigen ze filialen in Zuid-Scharwoude (1904-1909) en Medemblik (vanaf 1909).
Op een motorfiets, een van de allereerste in deze streken, verplaatst zoonlief Wilhelm Heinrich zich tussen Schagen en het filiaal. Later volgt een auto, ook om op locatie te kunnen fotograferen.
Wilhelm Heinrich trouwt in 1903 met Maaike van Rijswijk, geboren in Anna Paulowna in 1880. Het echtpaar krijgt drie zoons van wie er twee in leven blijven: Wilhelm Diederich (1904) en Lubertie (1914).
Het land in
De bij Gerhard ontstane liefde voor de fotografie heeft zich snel en blijvend in de familie genesteld, waardoor de Niestadts zijn uitgegroeid tot een van de belangrijkste fotografenfamilies in Nederland. Sint Maartensbrug, waar het allemaal isbegonnen, kan met recht als de bakermat van de Niestadt-fotografentak worden beschouwd. Naast de al genoemde plaatsen Dirkshorn, Zuid-Scharwoude, Medemblik en Delft verspreiden de Niestadts zich verder door het land. Hun namen duiken op in plaatsen als Alkmaar, Amstelveen, Amsterdam, Culemborg, ’s Gravenhage, Hilversum, Lopik, Maassluis, Maastricht, Rotterdam, Schiedam, Schoonhoven, Soest, Vlaardingen en Woerden (soms voor korte tijd, soms tot op de dag van vandaag). Een aantal van de Niestadts komt terecht in het buitenland, zoals in Brussel, Parijs en Canberra (Australië).
Dat veel van de Niestadt bekende fotografen zijn blijkt wel uit hun vermeldingen bij het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Het zoeken naar Niestadt op de website van het RKD levert 12 treffers op. Een van de daar genoemde Niestadts, de in Hilversum gevestigde G.B.H. Niestadt, heeft met zijn bedrijf Bureau Niestadt enkele films geproduceerd, waaronder de jeugdfilm “Uit het leven van Dik Trom”.
