Het Sipe – De Zijpe
Jan E. de Boer
Uit: MOLENPOST nr. 85, 23e jaargang nr. 2 – 1996
Door: Jan E. de Boer
Het Sipe was de benaming van een stroomgat (zgn. slufter) in de duinen, gelegen op enkele honderden meters ten noorden van het oude Petten. Dezer naam is later verbasterd tot “Zijpe”, een polder van enkele duizenden hectaren waar de bewoners van “nu” de festiviteiten voorbereiden om in 1997 het 400-jarig bestaan te vieren.
Na verschillende pogingen om het getijdegebied droog te leggen is het uiteindelijk in 1597 gelukt de zee definitief buiten de dijken te houden. Om tot bedijking van dit gebied over te gaan werden reeds in de jaren 1443, 1477, 1486 en 1526 octrooien verleend, maar het zou tot 1552 duren voordat pas tot daadwerkelijke bedijking werd overgegaan. Jan van Scorel, geboren op 1 augustus 1495, hij was kanunnik in Utrecht en kunstschilder, wist Mr. Nicolaas Nicolai uit Brabant en diens zwager Guillaume Moys Pertszoon uit Antwerpen te interesseren in een bedijking van de Zijpe.
Op 14 mei 1552 werd in opdracht van Jan van Scorel en consorten door Helico Hubertszoon begonnen met 12 mannen een dijk te maken. Misschien was Jan van Scorel wel een goede ontwerper maar het uitvoeren van de bedijking op zo een amateuristische manier met voor die tijd uiterst gebrekkige middelen bleek een moeilijke opgaaf. Na een jaar werken en veel tegenslagen vraagt Jan van Scorel des deskundige in waterschapszaken Andries Vierlingh uit Steenbergen of hij wil komen om te adviseren bij de bedijking.
Vierlingh komt en schrijft later: “Als men mij bij de eerste plannen geraadpleegd had dan had ik de hele onderneming naar mijn beste vermogen ontraden”.
Ook zegt Vierlingh over Zijpe:
“Het is een land van turelure
als het regent zo is het hart van de nature,
als droogh is soo ist sachte,
het verwait bij dage en bij nachte”.
Maar ondanks alles kwam de Zijpe droog maar ….. dat duurde slechts drie jaar want in de herfst van 1555 braken de dijken door en stond de Zijpe weer onder water.
Van Scorel en de zijnen haakten af en namen het verlies. In 1556 zag de toenmalige landsheer Philips II, schoonzoon van Karel de Vijfde, zich genoodzaakt zelf de bedijken te laten uitvoeren. En ook deze bedijking gelukte. Toch werd de Zijpe daarna nog enige malen overspoeld door de zee als gevolg van dijkdoorbraken.
In de Zijpe- en Hazepolder, want zo luidt de officiële naam van dit waterschap, hebben destijds meer dan 20 molens hun steentje bijgedragen aan het drooghouden en in cultuur brengen van dit gebied. Op dit moment zijn er nog 10 molens aanwezig welke als zodanig de meest tastbare herinnering bewaren aan het feit dat we in 1997 gedenken dat de Zijpenaren al vier eeuwen achtereen met droge voeten in deze polder kunnen wonen en werken.